De rook rond de aanbevelingen van de commissie Borstlap is opgetrokken. Hans Borstlap onderzocht met de Commissie Regulering van Werk de positie van de freelancers en zzp’ers in Nederland. Hij constateert een tweedeling: de mensen met een vaste baan met bijhorende zekerheden en de flexwerkers die noodgedwongen van tijdelijk contract naar tijdelijk contract hoppen. Die laatste groep zou minder verdienen, geen hypotheek krijgen bij het kopen van een huis, en geen arbeidsongeschiktheidsverzekering kunnen afsluiten. Is dat zo?

Borstlap heeft gelijk, luidden de meeste commentaren. Maar zo zwart-wit is het niet. Een van de verstandigste reacties die ik las was van Sandra Philippen. Zij is chief economist bij ABN Amro en universitair docent aan de Erasmus School of Economics. Als oud-chef van de economieredactie schrijft ze nog een wekelijkse column in het AD. ‘Vrijgevochten zzp’ers gaan niet zomaar terug het hok in’ is de kop van haar bijdrage afgelopen zaterdag. 

,,De zzp’er heeft in extremis gekozen voor iets, waarnaar ook veel werkenden in loondienst verlangen: autonomie en zeggenschap over de tijd, de plaats en de concrete invulling van zijn werk’’, schrijft Philippen. Eén op de zes werkenden in vaste dienst heeft inmiddels klachten die duiden op een burn-out. Deze maand krijgen miljoenen mensen wéér hogere doelen opgelegd bij het jaarlijkse planningsgesprek. Targets, werkdruk, jezelf verplicht ontwikkelen; een deel van het personeel gaat eraan onderdoor. Kijk maar naar de stakingen in de zorg en het onderwijs, die gaan heus niet alleen over geld.

Bovendien: Ik ken echt heel veel mensen die niets anders willen dan een bestaan als flexwerker, die zouden vriendelijk bedanken voor een vast contract met bijhorende vaste – en vaak verplichte – werktijden. Jonge ouders die liever ’s avonds werken om overdag meer tijd voor de kinderen te hebben. Mensen die thuis veel productiever zijn dan in de kantoortuin. Professionals die bij iedere nieuwe klus weer een boost krijgen. Wekelijks spreek ik tientallen zzp’ers die niets liever willen. En ik ontmoet evenveel werkgevers die niet zonder de diensten van de zzp’er en flexwerker kunnen of willen én een eerlijke beloning geven voor de flexibiliteit.

De uitwassen in de flexbranche moeten bestreden worden, in een rijk land als het onze mag het niet zo zijn dat mensen geen andere keuze hebben dan een bestaan met louter tijdelijke contracten. Vooral niet als banken dan een hypotheek weigeren vanwege de ‘onzekerheid’. Of dat arbeidsongeschiktheid leidt tot een bijstandsuitkering omdat een individuele verzekering onbetaalbaar is. Er is aanpassing nodig, dat is wel duidelijk. Maar de echte zzp’er wil niet gedwongen in een keurslijf. Die wil als zelfstandige zonder personeel zelf bepalen hoe, wanneer, waar en voor wie hij werkt. Gelukkig heeft minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid dat in zijn reactie ook laten blijken.