U wist het niet, maar we zijn terug in de jaren ’60. Nederland heeft voor het eerst in ruim een halve eeuw weer meer vacatures dan werkzoekenden. Destijds leidde die schaarste op de arbeidsmarkt tot een ongekende loonspiraal en later tot de komst van tienduizenden gastarbeiders. De economie én de lonen groeiden als nooit tevoren.

Dat is niet het antwoord dat werkgevers verenigd in de Algemene Werkgevers Vereniging Nederland in deze tijd voor ogen hebben. Langer werken met dezelfde mensen; meer uren maken om te zorgen dat het werk gedaan wordt, helpt ons er bovenop, stellen de werkgevers. En de lonen kunnen niet omhoog, meldde de AWVN nog snel, bevreesd dat de jaren ’60 echt herleven.

Langer werken. Dat is onbedoeld grappig. In de jaren ’60 – toen de 40-urige werkweek nog lang niet voor iedereen was weggelegd en zelfs de vrije zaterdag geen gemeengoed was – deed een populaire voorspelling de ronde die de fantasie prikkelde. In het jaar 2000 zouden robots en machines zoveel produceren dat een betaalde baan bijzaak zou zijn. Zelfs gezinnen waar niemand werkte zouden dan ruim 30.000 euro te besteden hebben. Van die weelde zouden we nu dus al 21 jaar moeten genieten. Niks van gemerkt. 

Ja, robots en machines produceren enorm veel, maar zonder mensen lukt het niet. Decennia lang wisten we de productiviteit te verhogen door slimmer en efficiënter te werken. Automatiseringen en ict ontketenden een revolutie in de kantoren. Maar de rek is er een beetje uit. Bovendien kán niet iedereen slimmer werken. Een caissière kan niet nóg meer klanten hebben per uur dan nu. En wie in de horeca werkt, loopt zich de benen al uit het lijf.

We zijn wel sinds de jaren ’60 veel minder uren gaan werken. Langer werken dan maar weer? Er zijn in Nederland 4,5 miljoen mensen met een deeltijdbaan. En ook 4,5 miljoen mensen met een voltijdbaan (dat is tegenwoordig 35 uur of meer per week). Ik zie het niet gebeuren dat mensen weer langer gaan werken. Mensen zijn gehecht aan de tijd voor zorg en/of hobby’s. We merken het dagelijks. Opdrachtgevers willen dat mensen fulltime kunnen werken, maar de meeste kandidaten passen ervoor. 24 uur, 32 uur maar zeker geen 40 uur. De vakbonden zijn eveneens mordicus tegen. CNV pleit zelfs voor een 30-urige werkweek als nieuwe standaard. Dat laatste zie ik ook niet gebeuren.

Wat dan wel? Vraag aan het personeel individueel of ze meer of langer willen werken. Tegen een fraaie overwerkvergoeding natuurlijk, dat voorkomt een algemene loonspiraal en zo kan iedereen zelf beslissen of het extra uurtje doorwerken loont.